Parlament Europejski (PE), reprezentuje interesy obywateli Unii, przez których jest bezpośrednio wybierany. Historia Parlamentu sięga lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku i zapisów w traktatach założycielskich. Od 1979 roku jego posłowie są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli, których reprezentują.
Wybory do parlamentu odbywają się raz na pięć lat. Każdy obywatel Europy ma czynne i bierne prawo wyborcze, niezależnie od miejsca zamieszkania w UE. Dlatego też Parlament jest wyrazicielem demokratycznej woli obywateli Unii (która liczy ich już blisko 500 milionów), dbając o ich interesy w dialogu z pozostałymi instytucjami Unii. Ostatnie wybory do PE miały miejsce w czerwcu 2009 r. Obecny skład zgromadzenia liczy 736 członków ze wszystkich 27 krajów UE.
kompetencje Parlamentu Europejskiego:
- współtworzy prawo
- zatwierdza budżet
- zatwierdza układy stowarzyszeniowe
- kontroluje pracę Komisji Europejskiej
- przyznaje Nagrodę Sacharowa (na rzecz wolności i myśli)
- powołuje Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich
Obecnie funkcje Przewodniczącego PE pełni Jerzy Buzek
fragment sesji inauguracyjnej obecnej kadencji PE
KOMISJA EUROPEJSKA (BRUKSELA)
Komisja jest niezależna od rządów krajowych. Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów całej Unii Europejskiej. Komisja przygotowuje wnioski dotyczące nowych aktów prawa europejskiego, które następnie przedkłada do zatwierdzenia Parlamentowi i Radzie.
Jest również organem wykonawczym Unii – a więc odpowiada za wprowadzanie w życie decyzji Parlamentu i Rady. Oznacza to zarządzanie bieżącymi sprawami Unii Europejskiej, wdrażanie jej polityk, prowadzenie jej programów i dysponowanie jej środkami finansowymi.
Podobnie jak Parlament Europejski i Radę, Komisję powołały do życia traktaty założycielskie Unii Europejskiej w latach pięćdziesiątych XX w.
zadania Komisji Europejskiej:
- przedkłada Parlamentowi i Radzie do zatwierdzenia wnioski legislacyjne
- zarządza i wdraża unijne polityki oraz budżet UE
- egzekwuje stosowanie prawa europejskiego – wspólnie z Trybunałem Sprawiedliwości
- reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej, na przykład negocjując umowy między UE a innymi krajami
Obecnie przewodniczącym KE jest Jose Manuel Barroso
RADA UNII EURPEJSKIEJ (BRUKSELA)
Rada jest głównym organem decyzyjnym Unii Europejskiej. Podobnie jak Parlament Europejski, Radę powołały do życia traktaty założycielskie w latach pięćdziesiątych XX w. Rada reprezentuje państwa członkowskie. W jej posiedzeniach uczestniczy po jednym ministrze z każdego kraju Unii.
To, który minister uczestniczy w danym spotkaniu, zależy od poruszanej na nim tematyki. Jeżeli na przykład Rada debatuje nad sprawami związanymi z ochroną środowiska, w posiedzeniu biorą udział ministrowie środowiska wszystkich państw UE, a radę tę nazywa się „Radą ds. Środowiska”.
Stosunkami Unii z resztą świata zajmuje się „Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych”. Ta konfiguracja Rady ma jednak znacznie szerszy zakres odpowiedzialności, obejmujący zagadnienia ogólnej polityki Unii. Dlatego też w jej posiedzeniach uczestniczy minister lub sekretarz stanu wyznaczony przez rząd danego kraju.
Łącznie istnieje dziewięć możliwych konfiguracji Rady.
- Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych
- Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN)
- Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA)
- Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Polityki dotyczącej Konsumentów
- Rada ds. Konkurencyjności
- Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii
- Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa
- Rada ds. Środowiska
- Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury
Każdy minister zasiadający w radzie jest upoważniony do podejmowania zobowiązań w imieniu swojego rządu. Innymi słowy, podpis takiego ministra jest równoznaczny z podpisem całego rządu. Ponadto każdy minister w Radzie odpowiada przed parlamentem swojego kraju oraz przed reprezentowanymi przezeń obywatelami. To właśnie stanowi umocowanie demokratyczne decyzji Rady.
Obecnie Radzie UE przewodniczy rząd Królestwa Szwecji na czele, którego stoi Fredrik Reinfeldt.
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI (LUKSEMBURG)
Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (częściej zwany "Trybunałem") utworzono na mocy Traktatu EWWiS w 1952 r.
Zadaniem Trybunału jest zapewnienie jednolitej interpretacji i stosowania prawa europejskiego we wszystkich krajach Unii – tak by prawo było jednakowe dla wszystkich. Trybunał zapewnia na przykład, aby sądy krajowe nie wydawały rozbieżnych wyroków w podobnych sprawach.
Trybunał czuwa również nad tym, by wszystkie państwa członkowskie i instytucje unijne wypełniały nałożone na nie zobowiązania prawne. Trybunał jest uprawniony do rozstrzygania sporów prawnych między państwami członkowskimi, instytucjami UE, osobami prawnymi i fizycznymi.
W skład Trybunału wchodzi po jednym sędzi z każdego państwa członkowskiego, dzięki czemu reprezentowane są w nim krajowe systemy prawne wszystkich 27 krajów Unii.Tym niemniej, ze względów praktycznych, Trybunał rzadko zasiada w pełnym składzie.Zazwyczaj zasiada jako „Wielka Izba” złożona z 13 sędziów lub jako izby liczące po pięciu lub trzech sędziów.
Trybunał wspomaga ośmiu „rzeczników generalnych”. Ich rolą jest przedstawianie uzasadnionych opinii w sprawach wniesionych do Trybunału. Zadanie to pełnią publicznie i bezstronnie.
Sędziowie i rzecznicy generalni to osoby o niekwestionowanej bezstronności. Posiadają kwalifikacje i kompetencje wymagane w ich krajach do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych. Są mianowani do Trybunału Sprawiedliwości za wspólnym porozumieniem przez rządy państw członkowskich na sześcioletnią, odnawialną kadencję.
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY (LUKSEMBURG)
Trybunał Obrachunkowy powstał w 1975 roku. Jego siedzibą jest Luksemburg. Zadanie Trybunału polega na sprawdzaniu, czy fundusze UE, pochodzące od podatników, są właściwie pozyskiwane i wydawane zgodnie z prawem, w sposób gospodarny i na zamierzone cele. Jego misja sprowadza się do zapewnienia podatnikowi optymalnej jakości za uczciwą cenę. Trybunał jest uprawniony do kontroli każdej osoby lub organizacji, dysponującej środkami unijnymi.
Głównym zadaniem Trybunału jest kontrola właściwego wykonania budżetu UE - innymi słowy, zapewnia on prawidłowość i zgodność z prawem wszystkich wydatków Unii oraz należyte zarządzanie finansami. Działania Trybunału przyczyniają się zatem do zapewnienia skutecznego i przejrzystego funkcjonowania systemu unijnego.
W celu realizacji tych zadań, Trybunał bada dokumentację osób i organizacji mających do czynienia z dochodami lub wydatkami UE. Trybunał często dokonuje kontroli na miejscu. Swoje wnioski zamieszcza w sprawozdaniach, które zwracają uwagę Komisji i rządów państw UE na wszelkie występujące problemy.
W skład Trybunału wchodzi po jednym członku z każdego państwa Unii. Członkowie są mianowani przez Radę na sześcioletnią, odnawialną kadencję. Członkowie wybierają spośród siebie Prezesa na trzyletnią, odnawialną kadencję. W 2008 r. prezesem został wybrany Vítor Manuel Caldeira.
EUROPEJSKI KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY (BRUKSELA)
Powołany Traktatem Rzymskim w 1957 roku, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) jest organem doradczym reprezentującym pracodawców, związki zawodowe, rolników, konsumentów oraz pozostałe grupy interesu, które razem tworzą "zorganizowane społeczeństwo obywatelskie". Komitet przedstawia ich opinie i broni ich interesów w debatach politycznych z Komisją, Radą i Parlamentem Europejskim.
EKES jest zatem pomostem między Unią a jej obywatelami, przyczyniającą się do uczestnictwa, aktywniejszego włączenia, a tym samym dalszej demokratyzacji życia społeczności Europy.
Komitet jest nieodzownym uczestnikiem procesów decyzyjnych UE. Konsultacji z nim wymagają wszystkie decyzje dotyczące polityki gospodarczej i społecznej. Z własnej inicjatywy lub na wniosek innej instytucji UE, Komitet może też wydawać opinie w innych kwestiach.
EKES liczy 344 członków, przy czym liczba członków z poszczególnych krajów w przybliżeniu odzwierciedla ich liczbę ludności.Miejsca w Komitecie rozdzielone są na kraje w następujący sposób:
- Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy: 24
- Hiszpania i Polska: 21
- Rumunia: 15
- Belgia, Bułgaria, Czechy, Grecja i Węgry, Austria, Niderlandy, Portugalia i Szwecja: 12
- Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa i Słowacja: 9
- Estonia, Łotwa i Słowenia: 7
- Cypr i Luksemburg: 6
- Malta: 5
OGÓŁEM: 344
Członkowie Komitetu są nominowani przez rządy państw Unii, jednak w ramach Komitetu są całkowicie niezależni politycznie. Powoływani są na odnawialną kadencję trwającą cztery lata.
Zadania EKES:
- doradza Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu - na ich wniosek lub z własnej inicjatywy,
- zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego zaangażowania w kształtowanie polityki UE,
- wspiera rolę społeczeństwa obywatelskiego w krajach poza Unią i pomaga w tworzeniu w nich struktur doradczych.
Aktualnie funkcje sekretarza generalnego Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego pełni Martin Westlake.
KOMITET REGIONÓW (BRUKSELA)
Powołany na mocy Traktatu o Unii Europejskiej w 1994 roku, Komitet Regionów (KR) jest organem doradczym składającym się z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych w krajach członkowskich. Konsultacji z Komitetem wymagają wszelkie decyzje UE związane z zagadnieniami takimi jak polityka regionalna, środowisko, edukacja i transport - wszystkie one dotyczą bowiem władz lokalnych i regionalnych.
Komitet Regionów liczy 344 członków.Liczba członków z poszczególnych państw w przybliżeniu odzwierciedla ich liczbę ludności i przedstawia się następująco:
- Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy: 24
- Hiszpania i Polska: 21
- Rumunia: 15
- Belgia, Bułgaria, Czechy, Grecja i Węgry, Austria, Niderlandy, Portugalia i Szwecja: 12
- Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa i Słowacja: 9
- Estonia, Łotwa i Słowenia: 7
- Cypr i Luksemburg: 6
- Malta: 5
OGÓŁEM: 344
Członkowie Komitetu są członkami wybieralnych władz regionalnych lub lokalnych, często zwierzchnikami władz regionalnych, burmistrzami czy prezydentami miast.
Nominują ich rządy państw Unii, jednak w ramach Komitetu są całkowicie niezależni politycznie. Powoływani są przez Radę Unii Europejskiej na czteroletnią, odnawialną kadencję. Członkowie Komitetu muszą także posiadać mandat władz, które reprezentują, lub muszą być przed nimi politycznie odpowiedzialni.
Zadaniem Komitetu Regionów jest wyrażanie poglądów na temat aktów prawnych UE z perspektywy lokalnej i regionalnej. Komitet czyni to poprzez wydawanie opinii dotyczących wniosków legislacyjnych Komisji.
Komisja i Rada mają obowiązek konsultacji z Komitetem Regionów zagadnień mających bezpośrednie znaczenie dla władz lokalnych i regionalnych. Mogą jednak również zwracać się o jego opinię w dowolnej sprawie. Ze swojej strony, Komitet może też z własnej inicjatywy wydawać opinie i przedstawiać je Komisji, Radzie i Parlamentowi.
Członkowie Komitetu przypisani są do wyspecjalizowanych komisji, których zadaniem jest przygotowywanie sesji plenarnych. W Komitecie działa sześć takich komisji:
- Komisja ds. Polityki Spójności Regionalnej (COTER)
- Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS)
- Komisja ds. Zrównoważonego Rozwoju (DEVE)
- Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC)
- Komisja ds. Konstytucyjnych i Sprawowania Rządów w Europie (CONST)
- Komisja ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX)
Komitet Regionów wybiera spośród swych członków przewodniczącego na dwuletnią kadencję. W 2008 roku przewodniczącym został Luc Van Brande.
EUROPEJSKI RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH (STRASBURG)
Instytucja Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich została powołana Traktatem o Unii Europejskiej(Maastricht, 1992 r.). Rzecznik pełni rolę pośrednika między obywatelami a władzami UE. Jest instancją właściwą do przyjmowania i badania skarg obywateli, firm i organizacji z terenu Unii Europejskiej, jak również od osób zamieszkałych lub posiadających zarejestrowaną siedzibę w kraju Unii.
Rzecznik pomaga w ujawnianiu „złych praktyk administracyjnych” w instytucjach i organach UE. Zła praktyka administracyjna oznacza mierne lub niewłaściwe działanie administracji. Oznacza to sytuacje, w których dana instytucja działa niezgodnie z prawem, lub nie przestrzega zasad dobrej administracji, lub też łamie prawa człowieka. Przykładami są:
- niesprawiedliwość
- dyskryminacja
- nadużywanie władzy
- brak lub odmowę udzielenia informacji
- nieuzasadnioną opieszałość
- niepoprawność procedur
Rzecznik prowadzi dochodzenia na podstawie skarg lub z własnej inicjatywy. Działa całkowicie niezależnie i bezstronnie. Nie zwraca się ani nie przyjmuje instrukcji od żadnego rządu ani organizacji.
Rzecznik jest wybierany przez Parlament Europejski na odnawialną pięcioletnią kadencję, odpowiadającą kadencji Parlamentu. W kwietniu 2003 roku stanowisko Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich objął były grecki rzecznik praw obywatelskich, Nikiforos Diamandouros.
Ponownie wybrano go na okres pięciu lat w styczniu 2005 r.
EUROPEJSKI BANK CENTRALNY (FRANKFURT NAD MENEM)
Europejski Bank Centralny (EBC) powstał w 1998 r. Jego siedzibą jest Frankfurt nad Menem (Niemcy). Jego rolą jest zarządzanie euro – wspólną walutą UE – oraz chronienie stabilności cen, które dotyczą bezpośrednio ponad dwóch trzecich obywateli UE, używających euro. EBC odpowiada również za kształtowanie i wdrażanie polityki pieniężnej w strefie euro.
Swą misję EBC wypełnia współpracując z Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESBC), który obejmuje wszystkie 27 państw członkowskich Unii.Tym niemniej tylko 16 z nich przyjęło dotychczas euro.Te piętnaście krajów tworzy wspólnie strefę euro, zaś ich banki centralne, wraz z Europejskim Bankiem Centralnym, tworzą tzw. „Eurosystem”.
EBC jest instytucją absolutnie niezależną. Ani on, ani żaden inny narodowy bank Eurosystemu, ani też żaden z członków ich organów decyzyjnych nie może zwracać się do żadnej instytucji o instrukcje, ani takich instrukcji przyjmować. Instytucje UE oraz rządy państw członkowskich muszą szanować tę zasadę i nie starać się wywierać wpływu na EBC ani na swój rodzimy bank centralny.
EBC blisko współpracuje z krajowymi bankami centralnymi oraz przygotowuje i wprowadza w życie decyzje podejmowane przez organy decyzyjne Eurosystemu – Radą Prezesów, Zarządem i Radą Ogólną.
Jednym z głównych zadań EBC jest zapewnienie stabilności cen w obszarze euro, aby siła nabywcza euro nie osłabła wskutek inflacji.W perspektywie średnioterminowej EBC dąży do utrzymania rocznego wzrostu cen dóbr konsumenckich nieznacznie poniżej 2%.
Czyni to na dwa sposoby:
- po pierwsze poprzez kontrolowanie podaży pieniądza. Nadmierna podaż pieniądza w stosunku do podaży towarów i usług prowadzi bowiem do inflacji.
- po drugie poprzez monitorowanie tendencji cen i ocenę ryzyka, jakie niosą one dla stabilności cen w strefie euro.
W listopadzie 2003 roku prezesem EBC został Francuz, Jean-Claude Trichet.
EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY (LUKSEMBURG)
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) powstał w 1958 roku na mocy Traktatu Rzymskiego jako bank Unii Europejskiej udzielający długoterminowych pożyczek. Bank zajmuje się udzielaniem pożyczek dla sektora publicznego i prywatnego na projekty europejskie w dziedzinach takich jak:
- Spójność i konwergencja regionów UE
- Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw
- Programy ochrony środowiska
- Badania, rozwój i innowacje
- Transport
- Energia
Projekty, w które inwestuje bank, są starannie wybierane na podstawie następujących kryteriów:
- muszą przyczyniać się do realizacji celów UE,
- muszą być rozsądne z punktu widzenia ekonomicznego, finansowego i technicznego oraz bezpieczne dla środowiska,
- powinny przyciągać fundusze z innych źródeł.
Bank działa na terenie UE oraz w około 140 krajach na całym świecie, z którymi UE zawarła umowy o współpracy.
Od 1 stycznia 2000 r. prezesem Europejskiego Banku Inwestycyjnego jest Belg Philippe Maystadt.
